Konversiyon bozukluğu tanısı koymak için tıbbi hastalıklarla açıklanamayan nörolojik belirtiler bulunmalıdır. Bu belirtiler arasında kol ve bacaklarda güç kaybı ya da felç, his kaybı, görmeme, konuşamama, duymama ya da bayılmalar sayılabilir.  Genellikle, belirtilerin başlamasına ya da alevlenmesine neden olan psikolojik etkenlerin varlığı dikkat çeker. 4 alt tipi tanımlanmıştır.

         1. Motor belirtiler gösteren alt tip: Felç, bölgesel güçsüzlük, koordinasyon ya da denge bozukluğu, yutma güçlüğü, ses çıkaramama ve idrar yapamama gibi harekete ait belirtilerin olduğu konversiyon olgularını kapsar.

         2. Duyusal belirtiler gösteren alt tip: Dokunma ya da ağrı duyusu kaybı, çift görme, körlük ve sağırlık gibi duyusal belirtilerin ön planda olduğu konversiyon bozukluğu alt tipidir.

         3. Bayılma şeklinde kendisini gösteren alt tip: Bu alt tip epilepsiyi taklit eden bayılmaları olan hastaları kapsar.

         4. Karışık Görünüm Sergileyen Alt Tip: Birden fazla kategorinin belirtilerinin bir arada olduğu alt tiptir.

KLİNİK

         Bir, iki ya da dört ekstremiteyi de tutan felçler en sık görülen klinik tablolardan biridir. Yutma güçlüğü, garip hareketler, olağan dışı yürüyüş biçimleri, kaba ritmik titremeler ve tikler şeklinde klinik görünüm veren olgular da olabilir.

         Konversiyon bozukluğunda bütün duyu organlarını ilgilendiren kayıplar ortaya çıkabilir. İşitme kaybı, körlük, el ve ayaklarda eldiven ya da çorap tarzında his kayıpları gibi.

         Epilepsiye benzer bayılmalar da konversiyon bozukluğunun bir diğer klinik şeklidir.

AYIRICI TANI

         Konversiyon bozukluğu tanısındaki en önemli sorun nörolojik ya da diğer tıbbi nedenlerin dışlanmasıdır. Hastanın öyküsünün incelenmesi, nörolojik ve genel fizik muayene ve uygun laboratuar tetkiklerin yapılması yoluyla gerçekleştirilir.

SEYİR

         Konversiyon bozukluğu hemen her yaşta görülebilir. En sık ergenlerde ve genç erişkinlerde görülür. Kırsal kesimde yaşayanlarda ya da kırsal kesimden göç edenlerde, eğitim düzeyi, sosyoekonomik durumu düşük olan bireylerde daha sık görülür.

         Seyrin iyi olacağının göstergeleri şöyle sıralanabilir;

         1. Hastalığın birden başlaması,

         2. Başladığı sırada kolaylıkla belirlenebilir bir stres kaynağının olması,

         3. Hastalık öncesi uyumun iyi olması,

         4. Hastalığın başlaması ile tedaviye başvuru arasında geçen sürenin az olması,

         5. Kişinin entelektüel düzeyinin iyi olması,

         6. Konversiyona ek olarak başka bir psikiyatrik ya da tıbbi bozukluğun bulunmaması.

Konversiyon bozukluğu belirtileri ne kadar uzun sürerse seyir o denli kötü olacaktır. Körlük, ses çıkaramama ve felç gibi belirtiler kısa sürede düzelebilir. Bayılmalar ve titreme gibi belirtilerin tedavisi daha uzun sürebilir.

TEDAVİ

         Hasta rahatlatılmalıdır. Güven verilmelidir. Semptomların gerçek olmadığı asla söylenmemelidir. Erken başvurmuş olgularda sonuç iyidir.

Örnek Olgu

         22 yaşında, bekar, ilkokul mezunu, erkek hasta. Bir yıldır ailesinden uzak bir şehirde çalışıyor, zaman zaman ailesini ziyaret ediyor. Maddi zorluklar nedeniyle ailesine para yollamak zorunda olduğunu ifade ediyor. Yakınlarda kız kardeşinin evden kaçtığını belirten bir mektup aldıktan sonra bayılıp yere düştüğünü, neler olduğunu hatırlamadığı, kendine geldikten sonra sağ elinin tutmadığını belirtiyor. Filimler çekildiğini, nörolojik yönden tetkikler yapıldığını ve bir şeyinin olmadığı gerekçesi ile işine gönderildiğini söylüyor. Bir şeyi olmadığı belirtilmesine karşın çalışamadığı için patronu tarafından bir hafta izin verildiği anlaşılıyor. Patronunun izin vermesine karşın, numara yaptığını ima eder davranışlarda bulunmasına üzüldüğünü belirtiyor.

Yorum

         Psikolojik bir olayı izleyen bu belirtiler, bedensel bir hastalık bulunamadığına göre konversiyon bozukluğu ile açıklanabilir. Bu hastalar belirtileri bilinçli olarak üretmemektedir. Belirtiler tamamen bilinç dışı mekanizmalarla ortaya çıkmaktadır. Hastaya bir şeyinin olmadığının söylenmesi çözüm olmak bir yana, çözümü güçleştirmektedir.

Mayıs 2014