Giriş: Başarılı olmak için özgüvenin yeterli derecede gelişmiş olması önemlidir. Özgüveni zedeleyen nedenlerden bir tanesi de beden algısıyla ilişkili takıntılı düşüncelerdir.

Kişinin vücudundaki görünümle ilgili hayali bir kusur ile uğraşıp durması ya da çok küçük bir kusur nedeniyle aşırı sıkıntı yaşaması vücut dismorfik bozukluğunun temel belirtisidir.

En sık üzerinde durulan vücut bölgeleri, görülme sıklığına göre, yüz, saçlar, burun, cilt ve gözlerdir. Kusurlu olduğuna ilişkin kaygı duyulan vücut bölgeleri zamanla değişebilir.

Kusur nedeniyle yaşanan üzüntü dışında, herkesin kusuruna baktığı düşüncesi, sürekli aynaya bakma ve hayali kusuru saklama girişimleri gibi belirtiler de görülür.

         Vücut dismorfik bozukluğu olan hastaların %90'ından fazlası yaşamının bir döneminde depresyon geçirmektedir. Hastaların yaklaşık %70'inde anksiyete bozukluğu olduğu ve yaklaşık %30'unda da psikotik bir bozukluk görüldüğü saptanmıştır. Hastaların yaklaşık üçte biri bu kaygılarından ötürü eve kapanıp kalır, beşte biri kadarı da intihar girişiminde bulunur.

YAYGINLIK

         Özellikle ergenlerde yapılan çalışmalarda yaklaşık %50 oranında beden algısında hoşnutsuzluk olduğu sonucuna ulaşılmıştır ancak bu olguların çoğu tanı alacak derecede şiddetli olmayabilir. Yine de toplumda düşünüldüğünden sık olduğu tahmin edilmektedir.

Daha çok 15 ve 20 yaşları arasında başlayan bir bozukluktur. Kadınlarda menapoz döneminde de başlayabilir. Kadınlarda erkeklere, bekarlarda ise evlilere oranla daha sıktır.

SEYİR

         Genellikle genç yaşlarda çoğu ergende bedenden hoşnut olmama durumu olabilir. Erişkinlikte çoğu kişide bu durum düzelir ancak bazılarında bu algı bozukluğu sorun olarak devam eder ve kronik bir seyir izler.

AYIRICI TANI

Sıklıkla yeme bozuklukları ile karıştırılabilir. Yeme bozukluğunda kilo alımı ile ilgili uğraşlar ön plandadır ve hasta normal kilonun altında olmasına karşın, kilo verme çabalarına devam eder.

TEDAVİ

         Vücut dismorfik bozukluğu olan hastaların sözde kusurlarını tedavi etmeye yönelik cerrahi girişimler, dermatolojik yaklaşımlar ya da diğer tıbbi tedaviler hemen her zaman başarısızlıkla sonuçlanır. Tedavide birinci seçenek psikiyatrik tedavilerdir. Yapılan çalışmalar hastaların % 50'sinde ilaçların yararlı olduğunu göstermektedir.

Örnek Olgu

            25 yaşında, erkek, lise mezunu, bekar, gemici olarak çalışıyor. Son zamanlarda çok keyifsiz olduğu ve intihardan söz ettiği için ailesi tarafından psikiyatrik muayeneye getirildiği anlaşılıyor. Kendisi hiçbir psikiyatrik sorunu olmadığını belirtiyor. Göğüs bölgesinde, doğuştan gelen bir şekil bozukluğu olduğunu, bu nedenle arkadaşlarının yanında soyunamadığını, denize giremediğini, spora çıkamadığını ifade ediyor. Ailesine konuyu açtığında gerekli önemi vermediklerini, çok ısrar edince götürdükleri doktorların bunun önemli bir şey olmadığını, çok hafif bir şekil bozukluğu olduğunu, hiçbir fonksiyon kaybı oluşturmadığı için tıbbi girişim gerekmediğini söylediklerini belirtiyor. Son zamanlarda bu konuya çok takıldığı, bir an olsun bu konuyu aklından çıkaramadığı ve işini yapamaz hale geldiği anlaşılıyor.

         Yorum

         Hastanın yapılan fizik muayenesinde, sadece dikkatle bakınca anlaşılan hafif bir şekil bozukluğu tespit edildi. Bu kusur bu denli gizlenecek derecede kötü bir görünüme neden olmuyordu. Ailesinin görüşü de haklı olarak bu yönde olmuştu. Beklendiği gibi hasta birkaç kez doktora başvurmuş ve isteği ameliyatla kusurunu düzeltmek olduğu için, bunun dışında kalan öneriler onu tatmin etmemişti.

Olgu 2: 24 yaşında, üniversite öğrencisi, erkek. Topluma uyum sağlayamama, sürekli kendisine bakılıyormuş hisleri nedeniyle sokağa bile çıkamama, mutsuzluk, son zamanlarda uyumakta güçlük ve intihar düşünceleri nedeniyle tedaviye başvurdu. Sorulduğunda, alın bölgesinde genişlik olmasından aşırı rahatsız olduğu, topluma girdiğinde herkesin alnına baktığını hissettiği anlaşıldı. Aile, çocuklarının saatlerce ayna karşısında vakit geçirdiğini ve kendisinde hiçbir anormallik olmadığı telkinlerinin hiçbir işe yaramadığını söylüyor. Bu durumun Vücut Dismorfik Bozukluğu kapsamında değerlendirilebileceği hasta ve aileye anlatıldı ve uygun tedavi başlatıldı. Bir yılın sonunda, hasta eski algısının ne kadar anlamsız olduğunu fark ettiğini, çalışma performansının, kendine güveninin geliştiğini, kız arkadaş bile edinebildiğini belirtti.

Aşağıdaki sorulara yanıtınız evetse, vücut dismorfik bozukluğuna sahip olabilirsiniz.

1. Görünümle ilişkili bir kusur taşıdığınız düşüncesinde bir aşırılık var mı ya da bir kusur varsa bile yaşadığınız sıkıntı kusura oranla aşırı derecede mi?
2. Bu düşünce zamanınızın çoğunda kafanızı meşgul ediyor, sıkıntı oluşturuyor ya da işlevselliğinizi bozuyor mu?

ŞUBAT 2014

Ana Menü / Başa Dön